Σέιχ Σου και Άλσος Δεντροφυτείας: Τα δάση της γειτονιάς μας…

Την Τετάρτη 10 Απριλίου είχαμε τη χαρά να υποδεχθούμε στο σχολείο μας την Ομάδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κι Ενημέρωσης του Δασαρχείου Θεσσαλονίκης σε μια εκδήλωση/ενημέρωση σχετικά με τα δάση. Πιο συγκεκριμένα μας μίλησαν για την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής μας αλλά και για το περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου και την ιστορία του.  Φυσικά μας έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για το Άλσος της Δεντροφυτείας, το δασάκι της γειτονιάς μας.  Ευχαριστούμε πολύ το δασαρχείο Θεσσαλονίκης για την άμεση και θερμή ανταπόκριση στην πρόσκλησή μας.

 

                                                                        Να τι μας είπαν:

Το Δάσος του Σέιχ Σου

Πολλά τοπωνύμια στην περιοχή μας έχουν τουρκικό όνομα, λόγω της τουρκοκρατίας. Σέιχ Σου στα τουρκικά σημαίνει «το νερό του σεΐχη», η βρύση του σεΐχη δηλαδή. Ακόμα και σήμερα σώζεται η βρύση, εκεί που είναι η μακεδονική ταβέρνα και ο Κεδρινός λόφος. Το δάσος του Σέιχ Σου δεν είχε τη πάντα τη μορφή που έχει σήμερα. Πριν από αιώνες φύονταν εκεί πλατύφυλλα δέντρα και βελανιδιές. Απομεινάρι αυτού του δάσους είναι το δάσος του Κουρί, στο Ασβεστοχώρι. Καθώς αυξανόταν ο πληθυσμός της πόλης όμως , αυξανόταν και οι ανάγκες για ξύλα.  Επίσης πολλοί κτηνοτρόφοι έφερναν τα ζώα τους στο δάσος για βοσκή. Αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα να κοπεί σχεδόν όλο το δάσος.

Σε φωτογραφία του 1875 βλέπουμε την πόλη της Θεσσαλονίκης, ακόμα με το τείχος κατά μήκος της παραλίας και πίσω το βουνό να είναι σχεδόν άδειο από δέντρα. Σε φωτογραφία από το νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος το 1901,την ημέρα των εγκαινίων του, το βουνό πίσω φαίνεται επίσης γυμνό. Εξαιτίας της έλλειψης βλάστησης, σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων η πόλη πλημμύριζε. Γύρω στο 1930 οι δημοτικές αρχές σε συνεργασία με το ΑΠΘ, στο οποίο είχε μεταφερθεί η σχολή της Δασολογίας από την Αθήνα, αποφάσισαν να κάνουν τις πρώτες αναδασώσεις, ξεκινώντας από δυτικά. Σε φωτογραφία του 1950 από τη ΔΕΘ φαίνονται στη σειρά φυτεμένα δεντράκια, ενώ σε φωτογραφία του 1955 φαίνεται πως αρχίζει να πρασινίζει πίσω το βουνό.

Στις 6 ιουλίου 1997 εκδηλώθηκαν εστίες πυρκαγιάς σε πολλά σημεία , μια μέρα που είχε πολύ ισχυρούς ανέμους και υψηλή θερμοκρασία. Δεν καταφέραμε να την σβήσουμε με αποτέλεσμα το μισό δάσος (από τα 30.000 τα 16.000 περίπου στρέμματα) να καεί. Κάηκε το κομμάτι από την μέση και προς τα ανατολικά, προς το Πανόραμα.

Όταν καίγεται ένα δάσος, το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι πρόχειρα δασοτεχνικά έργα με τους καμμένους κορμούς και κλαδοφράγματα, για να μην έχουμε πλημμυρικά φαινόμενα σε μια πιθανή έντονη βροχόπτωση.

Μετά από πυρκαγιά τραχείας πεύκης, όπως αυτή που φυτρώνει εδώ, απαγορεύεται να κάνουμε αναδάσωση για τα πρώτα 2 χρόνια, καθώς οι σπόροι που πέφτουν λόγω της μεγάλης θερμοκρασίας  στο έδαφος, ανοίγουν. Αν δεν έχει αναγεννηθεί σε αυτό το διάστημα το δάσος, τότε κάνουμε αναδάσωση. Μόνο αν το δάσος είχε καεί πριν 4 με 5 χρόνια και δεν είχε προλάβει να κάνει σπόρους, τότε προχωράμε σε αναδάσωση. Τα πεύκα θέλουν γύρω στα 15 με 20 χρόνια για να αρχίσουν να παράγουν σπόρους. Τα δέντρα που φυτρώνουν μόνα τους αναπτύσσονται πολύ γρηγορότερα, είναι πιο ψηλά και ζωηρά σε σχέση από τα αντίστοιχα που φυτέψαμε εμείς με την αναδάσωση, καθώς ζορίζονται να εγκλιματιστούν στις κλιματεδαφικές συνθήκες. Κι αυτό γιατί οι σπόροι που έπεσαν από τα δέντρα είχαν στο DNA τους τα χαρακτηριστικά του εδάφους και του κλίματος, ενώ τα άλλα τα φέραμε από άλλες περιοχές.

Η δασική υπηρεσία έχει εγκαταστήσει μέσα στο δάσος του Σέιχ Σου ένα δίκτυο με δεξαμενές νερού, καθώς και σύστημα πυροσβεστικών κρουνών που συνδέονται με τις δεξαμενές. Έχουμε διανοίξει πάρα πολλούς δρόμους, έχουμε εγκαταστήσει πυροφυλάκια, οπότε σε περίπτωση επικείμενης πυρκαγιάς να μπορούν να μπουν μέσα τα πυροσβεστικά οχήματα και να προχωρήσουμε στην πυρόσβεση. Έχουν γίνει και άλλα έργα, όπως χώροι αναψυχής, ένα δίκτυο μονοπατιών που ξεπερνάει τα 12 χιλιόμετρα κ.α. Συχνά λοιπόν βλέπουμε πολύ κόσμο να κάνει πεζοπορία αλλά και παιδιά να παίζουν στις παιδικές χαρές. Υπάρχει, επίσης, το ξύλινο κτίριο της δασικής υπηρεσίας όπου  έχουμε παραχωρήσει χώρο και στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Σε χώρους που δεν έχει γίνει φυσική αναγέννηση έχουμε προχωρήσει σε δεντροφύτευση.

Ένα πρόβλημα που έχει το δάσος αυτό είναι η προσβολή του από την πευκοκάμπια. Ένα έντομο που αρχικά είναι σαν την κάμπια και τρώει τις βελόνες των πεύκων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αναστέλλεται η ανάπτυξη του δέντρου. Μετά από λίγο καιρό βέβαια το δέντρο βγάζει πάλι βελόνες, δηλαδή φύλλα, αλλά έχουμε καθυστέρηση στην ανάπτυξη του δέντρου. Κάθε Οκτώβριο, εφόσον εγκρίνονται χρήματα, κάνουμε αεροψεκασμούς με ειδικό βιολογικό σκεύασμα για την καταπολέμηση της πευκοκάμπιας.

Δυστυχώς στο δάσος του Σέιχ Σου υπάρχουν και αδέσποτα σκυλιά. Η νομοθεσία προβλέπει το αδέσποτο να περισυλλεγεί, να εμβολιαστεί, να στειρωθεί και να επιστραφεί στο μέρος από το οποίο πάρθηκε. Όσο δεν γίνονται μόνιμοι χώροι φύλαξης και φροντίδας για τα ζώα, ο φορέας που τα περισυνέλλεξε είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει τα ζώα στο μέρος από το οποίο τα πήρε.

Το Άλσος Συκεών

Το δημοτικό Άλσος βρίσκεται στη ΔΕ Συκεών και περικλείεται από τις οδούς Z. Γουναρίδη- Καρόλου Κουν- Καστοριάς- Επταπυργίου- Θάσου και Βερμίου. Η συνολική επιφάνεια του άλσους ανέρχεται στα 72.163 στρέμματα. Τμήμα της έκτασης εμβαδού 50.855 στρέμματα μεταβιβάστηκε το 1966 κατά πλήρη νομή και κυριότητα στο δήμο Συκεών με απόφαση της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης. Η έκταση αποτελούσε τεμάχιο του αγροκτήματος “Ροδοχώρι” και είχε χαρακτηρισμό “άλσος”. Το υπόλοιπο τμήμα παραχωρήθηκε δωρεάν και κατά κυριότητα στο δήμο Συκεών και η έκταση είναι χαρακτηρισμένη ως “πράσινο”. Στο Άλσος φύεται κατά κύριο λόγο Τραχεία Πεύκη ενώ υπάρχουν σποραδικά κυπαρίσσι και πλατύφυλλα, όπως κουτσουπιά, δάφνη κ.α.

Πρόκειται για μια έκταση, η οποία είναι τεχνητή. Δεν υπήρχε ανέκαθεν δάσος, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες του 1945, του 1960 και του 1993. Παλιά ήταν ένα λιβάδι. Από τα τέλη της δεκαετίας του ?50 και αρχές του ?60 σιγά-σιγά άρχισαν να γίνονται οι πρώτες δενδροφυτεύσεις. Πρόκειται για μια έκταση που δεν είναι του δημοσίου αλλά είναι πλήρως δημοτική. Είναι μέσα στο σχέδιο πόλης, είναι χαρακτηρισμένη ως Άλσος. Σε τέτοιες περιπτώσεις λοιπόν, όταν πρόκειται να γίνουν κάποιες επεμβάσεις από το δήμο, όπως να κόψει δέντρα ή να κάνει χώρους αναψυχής, γήπεδα ή κάποιο αναψυκτήριο, πρέπει να συντάξει μία μελέτη. Βάσει της νομοθεσίας, αν και μέσα στο σχέδιο πόλης, η δασική υπηρεσία δεν έχει αρμοδιότητα. Όταν είναι χαρακτηρισμένη όμως μια περιοχή ως χώρος πρασίνου ή άλσος, η μελέτη πρέπει να εγκριθεί από το δασαρχείο. Σύμφωνα με τη δασική υπηρεσία υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες επεμβάσεις, κάποιες κατασκευές που προβλέπονται. Εφόσον αυτές οι κατασκευές εγκρίνονται, επιτρέπουμε στον ιδιοκτήτη της έκτασης, στην προκειμένη περίπτωση το Δήμο, να προχωρήσει στην ολοκλήρωση και στην εγκατάσταση αυτού του έργου. Οι τελευταίες αλλαγές που έγιναν ήταν η κατασκευή του αναψυκτηρίου, ένα γήπεδο μπάσκετ, κόπηκαν επίσης κάποια δέντρα. Οποιαδήποτε πρωτοβουλία για κάποια κατασκευή πρέπει να την πάρει ο δήμος, εμείς επιλαμβανόμαστε μόνο επί δημοσίων δασικών εκτάσεων. Στο περιαστικό δάσος του Σέιχ σου για παράδειγμα, εμείς κάνουμε τις μελέτες, εμείς προχωρούμε στα έργα. Για οποιαδήποτε κατασκευή στο Άλσος της Δεντροφυτείας πρέπει να ξεκινήσει ο δήμος να κάνει τη μελέτη, κατόπιν να τη φέρει στο δασαρχείο και εφόσον αυτό την εγκρίνει, τότε μπορεί να προχωρήσει ο δήμος στην υλοποίηση του έργου. Και όταν εγκριθεί όμως θα είμαστε και επιβλέποντες του έργου. Αν υπάρχουν για παράδειγμα ξερά δένδρα, πρέπει να ζητήσει άδεια υλοτομίας από μας. Να έρθουμε να το επιβεβαιώσουμε και μετά να προχωρήσει στην κοπή και απομάκρυνσή τους.

Η κυρία Φιλοθέη Μελά μας εξήγησε επίσης τις συνθήκες σύμφωνα με τις οποίες γίνεται η υλοτομία. Μελετάται, εκτός από τη χλωρίδα και η πανίδα. Οι επιπτώσεις δηλαδή που θα έχει η υλοτομία στην περιοχή. Μελετάται το κόστος που θα έχουν οι κακές επεμβάσεις και το όφελος που θα έχουμε από αυτές, όπως συνέβη για παράδειγμα στην κοπή των δέντρων για την κατασκευή της περιφερειακής Οδού.

Στην ερώτησή μας αν επαρκούν οι δασικοί υπάλληλοι, ώστε να γίνεται σωστή φροντίδα και φύλαξη του δάσους μας απάντησε: Προσωπικό έχουμε αλλά όχι τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους, έτσι ώστε για παράδειγμα να έχουμε διαθέσιμα οχήματα και καύσιμα, για να περιπολούμε συνέχεια. Δεν έχουμε εξοπλισμό. Μεταφέρθηκε η δασοπυρόσβεση στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Δεν έχουμε κονδύλια για στολές, δεν υπάρχουν διακριτικά. Πολλές φορές μετακινούμαστε με τα δικά μας οχήματα και αυτά που διαθέτουμε δεν είναι σύγχρονης τεχνολογίας και πολλές φορές δεν έχουμε και καύσιμα. Όταν γίνεται καταγγελία ότι κόβεται ένα δέντρο ή έχουμε πυρκαγιά… τρέχουμε… βάζουμε μόνοι μας με δικά μας έξοδα ,αρκετές φορές, καύσιμα. Πολλές εθελοντικές ομάδες έχουν μεγάλη χρηματοδότηση, ρουχισμό, οχήματα, κάτι που εμείς δεν το έχουμε.

Εντυπώσεις μαθητών/-τριών

Από την Θεοδώρα Μικρόπουλου

Γίνεται ένα κομμάτι ξηράς να μετατραπεί σε μια έκταση που ακτινοβολεί οξυγόνο και συμβάλλει δημιουργικά στη ζωή των κατοίκων μιας περιοχής; Το άλσος της Δεντροφυτείας, που μάθαμε πως ανήκει εξολοκλήρου στο δήμο Συκεών. Είναι πηγή οξυγόνου, πηγή χαράς και ξενοιασιάς! Στην πραγματικότητα είναι ένα μικρό Άλσος με περιορισμένη σχετικά έκταση. Περιλαμβάνει διάφορα πάρκα, αναψυκτήριο, έναν κινηματογράφο και φυσικά σκιά κάτω από τα ψηλά της δέντρα. Δυστυχώς αντιμετωπίζει κάποια σοβαρά προβλήματα όπως η διέλευση αδέσποτων ζώων, οι παραβατικές συμπεριφορές διαφόρων ανθρώπων και άλλα. Παρόλα αυτά κατέχει σημαντικό ρόλο στη ζωή των κατοίκων της περιοχής.

Από τον Ανδρέα Πιτσόρλα

Στην παρουσίαση του δασαρχείου Θεσσαλονίκης, εκτός από την επαρκή και λεπτομερή ενημέρωση, τέθηκαν θέματα που μας αφορούν όλους. Από τις ερωτήσεις που έθεσε η συντακτική ομάδα της εφημερίδας μας προέκυψαν πληροφορίες σχετικά με την υποχρηματοδότηση αλλά και με την ανοργανωσιά του δημόσιου τομέα, οι οποίες καταρρίπτουν οποιαδήποτε ενδοϋπηρεσιακή οργάνωση και επιχειρησιακό σχεδιασμό. Οι εκπρόσωποι του Δασαρχείου μας είπαν ότι το προσωπικό είναι επαρκές αλλά η υπηρεσία στερείται βασικού εξοπλισμού. Ίσως το πιο ακραίο παράδειγμα είναι η αφαίρεση των ασυρμάτων από την υπηρεσία και η μεταφορά τους στην πυροσβεστική Υπηρεσία. Πολλές φορές  μας είπαν ότι χρησιμοποιούνται τα ιδιωτικά αυτοκίνητα των υπαλλήλων αν και όταν χρειάζεται. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε πόσο περιορίζει το έργο αυτών των ανθρώπων η έλλειψη πόρων και πως είναι χρέος όλων μας να στηρίξουμε τις υπηρεσίες της “πρώτης γραμμής”.

Από την Αναστασία Παπαγεωργίου

Μάθαμε  πώς ένα δάσος γεννιέται μόνο του, πώς μπορεί να ξαναδημιουργηθεί μετά από κάποια πυρκαγιά, πώς μαθαίνουμε την ηλικία των δέντρων και διάφορες παρόμοιες πληροφορίες. Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος, μας μίλησαν συγκεκριμένα για το δικό μας δάσος, το Σέιχ Σου. Το δάσος αυτό είναι τεχνητό, δηλαδή το φύτεψαν οι άνθρωποι, και χρειάστηκαν πάρα πολλά χρόνια για να φτάσει στη μορφή που είναι και σήμερα. Μετά την πυρκαγιά του 1997 έγιναν σημαντικές επεμβάσεις από τη Διεύθυνση Αναδασώσεων και το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης για να προστατευτεί το δάσος από τη διάβρωση και η πόλη από πλημμύρες. Συνολικά ήταν ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα και μας παρείχε πολλές πληροφορίες που άξιζε να τις μάθουμε.

Η περσινή μας επίσκεψη στο Άλσος της Δεντροφυτείας

Ένα σύντομο αφιέρωμα για την πυρκαγιά στο Σέιχ Σου τον Ιούλιο του 1997