“ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ”

Την Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου η Β΄και η Γ΄τάξη του σχολείου, παρακολουθήσαμε στον δημοτικό κινηματογράφο Συκεών την ταινία του Παντελή Βούλγαρη “το τελευταίο σημείωμα”. Οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα που μας δημιουργήθηκαν ποικίλα. Μια μικρή “γεύση” από αυτά, όπως καταγράφηκαν από κάποιους συμμαθητές/τριες μας.

Μάρκος Χατζηαθανασίου

Η ταινία “το τελευταίο σημείωμα” βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και περιγράφει την ζωή των Ελλήνων κρατουμένων στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου  στη διάρκεια της  γερμανικής κατοχής και την εκτέλεση διακοσίων από αυτούς στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.  Η σχέση του Ναπολέοντα Σουκατζίδη, Έλληνα διερμηνέα, με τον Φίσερ, διοικητή του στρατοπέδου, είναι πολύ βασικό μέρος της ταινίας. Ο Φίσερ διέκρινε στο βλέμμα του διερμηνέα το βλέμμα του καλύτερου του φίλου, που ο ίδιος είχε δώσει εντολή να εκτελεστεί, για να μείνει υπάκουος στις γερμανικές αρχές. Γιν αυτόν τον λόγο ο Φίσερ είχε μια συμπάθεια προς τον διερμηνέα, χωρίς να διστάζει να του φερθεί πολύ σκληρά. Ο Ναπολέοντας, από την άλλη πλευρά είχε διαφορετική ιδεολογία και τον αντιπαθούσε. Ο διοικητής έχοντας στο μυαλό του τον φίλο του, προτείνει στον Ναπολέοντα και την αγαπημένη του αρραβωνιαστικιά Χαρά να φύγουν από την Ελλάδα και να τους βρει δουλειά στο Βερολίνο, αυτοί όμως αρνούνται κατηγορηματικά. Αργότερα ο Φίσερ, έχοντας στη μνήμη του την εκτέλεση του κολλητού του, του προσφέρει την δυνατότητα να διαλέξει κάποιον άλλον να εκτελεστεί και να μπει στη θέση του, ο Ναπολέοντας όμως αρνείται για δεύτερη φορά.  Η ταινία λοιπόν, αν εξαιρέσεις τις δύο πρώτες σκηνές, που μου φάνηκαν αργές,  ήταν σκληρή αλλά και συγκινητική ταυτόχρονα.

Από την Δάφνη Γκόγκα

Η πίστη στα ιδανικά κάνει τους ανθρώπους να έχουν ατσάλινη θέληση και να μη δειλιάζουν ούτε μπροστά στο θάνατο. Η συντροφικότητα κάνει τους ανθρώπους να ενεργούν σαν ένα σώμα, μια ψυχή. Τους δένει, τους δυναμώνει, τους εμψυχώνει. Κάτω από δύσκολες συνθήκες, η φιλία και η εμπιστοσύνη του ενός προς τον άλλο μπορεί να δοκιμάζεται αλλά η κοινή πίστη σ? ένα καλύτερο αύριο νικάει όλες τις αμφιβολίες. Το ήθος και η αξιοπρέπεια είναι στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τους ήρωες της ταινίας.

Ο πρωταγωνιστής, ο Ανδρέας Κωνσταντίνου, μου άρεσε πολύ. Έχει μεγάλες υποκριτικές ικανότητες. Το παίξιμό του ήταν «εσωτερικό», με βλέμματα, με παύσεις, καθόλου κραυγαλέο. Επίσης ο Andre Hennicke ήταν απόλυτα πειστικός στο ρόλο του Γερμανού διοικητή. Ο σκηνοθέτης, νομίζω, απέδωσε πολύ πειστικά το κλίμα της εποχής και όσο αφορά την εμφάνιση των ηρώων (ένδυση) και τους χώρους (κτίρια, τόπος εκτέλεσης).

Η σκηνή που με συγκίνησε  περισσότερο στην ταινία ήταν η στιγμή που το αγοράκι έτρεξε να πει στο θείο του, που στεκόταν μπρος στο εκτελεστικό απόσπασμα, ότι η κόρη του γέννησε κοριτσάκι. Ήταν συγκινητικό το θάρρος του μικρού που δε δείλιασε να μεταφέρει τα χαρμόσυνα νέα μπροστά στους Γερμανούς αλλά και η λαχτάρα του να δώσει μια τελευταία νότα χαράς στο μελλοθάνατο.

Με εντυπωσίασε η σκηνή από το γλέντι που οργάνωσαν οι μελλοθάνατοι κρατούμενοι πριν τη μέρα της εκτέλεσής τους. Φόρεσαν τα καλά τους, ξυρίστηκαν σαν να επρόκειτο να πάνε σε γιορτή κι όχι στο θάνατο. Αυτή η ομοψυχία δείχνει τη βαθιά αξιοπρέπειά τους. Όσο για το πρόσωπο, με το οποίο ένιωσα πως ταυτίστηκα περισσότερο ήταν η Χαρά. Πόση υπομονή και καρτερικότητα έδειχνε σε όλη τη διάρκεια της παραμονής του αρραβωνιαστικού της στη φυλακή! Πόση αφοσίωση και αγάπη παρά τις ελάχιστες στιγμές που συναντιόνταν στα επισκεπτήρια.

Από τη Στέλλα Δόντσιου

Η ταινία ακολουθεί τους κρατούμενους που βασανίζονται, δοκιμάζονται, βρίσκονται τετ α τετ με την οσμή του θανάτου διαρκώς. Η ταινία αυτή είναι μια απάντηση σ? αυτούς που ίσως δεν κατάλαβαν ποιοι πολέμησαν, ποιοι θυσιάστηκαν και ποιοι απελευθέρωσαν αυτόν τον τόπο. Το συγκλονιστικότερο απ? όλα για μένα ήταν η εικόνα να τραγουδάς  περιμένοντας το θάνατο και ούτε μια στιγμή να μη σκεφθείς να απαρνηθείς την ιδεολογία σου.

Από τη Σαβίνα Ζαφειροπούλου

Με εντυπωσίασε η στάση των κρατουμένων. Ενώ ξέρουν πως θα εκτελεστούν, δεν ξεσπούν σε θρήνους και διαμαρτυρίες αλλά ξεκινούν ένα παραδοσιακό γλέντι, ξαφνιάζοντας τους Γερμανούς του στρατοπέδου.

Ανδρέας Πιτσιόρλας

Η ταινία είχε πολύ ωραία φωτογραφία και σκηνοθεσία. Ταυτόχρονα ήταν ρεαλιστική με εξαιρετικό cast ηθοποιών και καλό σενάριο. Τα  συναισθήματα που μου προξένησε, ιδιαίτερα  στο τέλος της, ήταν συγκίνηση αλλά κυρίως μου έκανε εντύπωση το πνεύμα αγωνιστικότητας  που κυριαρχούσε  σε όλη τη διάρκεια της ταινίας.

Αθανασία Σουγιελτζή

Πιστεύω πως το μήνυμα που ήθελε να μεταδώσει η ταινία ήταν ότι η τιμή, ακόμα και σε τόσο δύσκολες συνθήκες, είναι πολύ σημαντική. Όταν ο Ναπολέοντας Σουκατζίδης αρνήθηκε να του χαρίσουν τη ζωή, είναι ξεκάθαρο πως δεν σκέφτηκε τον εαυτό του. Μου έκανε εντύπωση επίσης, πως οι 200 που εκτελέστηκαν μέχρι το τέλος πάλευαν για την ελευθερία. Αυτό δείχνει γενναιότητα και ανδρεία. Η ταινία με συγκίνησε και με έκανε να σκεφτώ ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε τι τράβηξαν κάποιοι άνθρωποι για να είμαστε εμείς τώρα ελεύθεροι.

Μαρία Φλώρου

Η ταινία που παρακολουθήσαμε ήταν σκληρή και ταυτόχρονα συγκινητική. Μου έκαναν εντύπωση πολλοί ήρωες. Η Χαρούλα, για παράδειγμα, που περίμενε τον αρραβωνιαστικό της 8 ολόκληρα χρόνια και δεν μπορούσε να τον σφίξει στην αγκαλιά της.

Φωτεινή Σταυρούλη

Είναι εντυπωσιακό πόσο κακοί, σκληροί κι απάνθρωποι ήταν οι Γερμανοί αξιωματικοί προς τους Έλληνες, αφού δεν έδειχναν έλεος ούτε για μια στιγμή. Στο τέλος, λίγο πριν σκοτωθούν, ήταν φοβερό που οι Έλληνες έλεγαν αυτό που ήθελαν πραγματικά να πουν χωρίς φόβο κι ενοχές. Η απαίσια συμπεριφορά των Γερμανών αξιωματικών από τη μια και οι θαρραλέες σκέψεις και πράξεις των Ελλήνων από την άλλη.

Μάριος Θεοδοσίου

Αυτό που μ? εντυπωσίασε πιο πολύ στην ταινία ήταν το θάρρος  του Ναπολέοντα Σουκατζίδη και η προσήλωση στα ιδανικά του. Μπόρεσε και αρνήθηκε δύο φορές την «προσφορά» για απελευθέρωση αλλά με συγκλόνισε και το θάρρος όλων των Ελλήνων τη στιγμή της εκτέλεσής τους. Δεν παρακαλούσαν για τη ζωή τους αλλά ήταν περήφανοι και μέχρι πριν από το θάνατο πρόσβαλαν τους Ναζί.

Ανώνυμος

Το μήνυμα της ταινίας είναι να μην σταματάμε να αγωνιζόμαστε, όποιες δυσκολίες κι αν αντιμετωπίζουμε. Ο χαρακτήρας που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν ο παππούς κομουνιστής, που είχε περάσει τα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του στις φυλακές, γιατί αγωνιζόταν για την πατρίδα.

Μαρία Αθανασιάδου

Η παραγωγή και η σκηνοθεσία της ταινίας συνολικά ήταν καταπληκτική. Η υποκριτική των ηθοποιών επίσης ήταν τόσο εξαιρετική! Η συγκίνηση που μου προκάλεσε ήταν πάρα πολύ μεγάλη. Ένιωθα και τους συμμαθητές μου γύρω μου συγκινημένους. Παρ? όλο που η ταινία ήταν πολύ σκληρή και βίαιη απέδωσε την πραγματικότητα τόσο καλά και έτσι κατάφερε να συγκινήσει τους θεατές. Με τάραξε και με έκανε να σκεφτώ σε βάθος και να καταλάβω αρκετά πράγματα? Η αγαπημένη μου σκηνή ήταν προς το τέλος, εκεί που ο πρωταγωνιστής Ναπολέων Σουκατζίδης  περπατούσε μαζί με όλους τους συντρόφους του και κατευθύνονταν προς το σημείο της εκτέλεσης με περηφάνια.

Θανάσης Γεωργαλής

Το «τελευταίο σημείωμα» αποτελεί μια ταινία με θέμα ιστορικό, πολεμικό και πολιτικό. Όλους τους θεατές τους προβλημάτισε είτε συμφωνούσαν είτε όχι με τις ιδέες της. Προσωπικά, οι τωρινές μου απόψεις και ιδέες ταυτίστηκαν με αυτές των αγωνιστών στην εν λόγω ταινία. Ο πρωταγωνιστής Ναπολέων Σουκατζίδης αλλά και όλοι οι άλλοι φυλακισμένοι ήταν κομουνιστές και δεν υποστήριζαν την ιδεολογία των Γερμανών. Η σκηνή που με εντυπωσίασε ήταν όταν ο διοικητής Φίσερ πρότεινε χάρη στον Ναπολέοντα και αυτός αρνήθηκε απαντώντας του πως αν δεχόταν θα πρόδιδε τους συντρόφους του και θα ένιωθε ένα τίποτα.

Νικήτας Καραδάκης Αγκαθίδης

Το ηθικό μήνυμα της ταινίας είναι ότι δεν πρέπει  να υποτασσόμαστε στη βία των ανωτέρων και ότι πρέπει με ψηλά το κεφάλι να αντιστεκόμαστε και να έχουμε το θάρρος και το κουράγιο να υποστηρίζουμε την άποψή μας και την ελευθερία μας. Έτσι και ο πρωταγωνιστής αλλά και οι υπόλοιπο φυλακισμένοι αγωνιστές, παρ? όλες τις πολύ δύσκολες συνθήκες της κράτησής τους, αντιστέκονται και δεν λυγίζουν μέχρι και την τελευταία στιγμή, τη στιγμή της εκτέλεσης.

Νίκος Γεροντής

Εντύπωση μου έκανε η ταινία και μου άρεσε πολύ η τελευταία σκηνή και τα λόγια που έλεγαν οι Έλληνες αντιστασιακοί στους Γερμανούς.  Ξεχωρίζω τη φράση που είπε ένας ηλικιωμένος κρατούμενος «πεθαίνω σαν άνθρωπος, χαλάλι οι θυσίες και οι αγώνες, γιατί θα ?ρθουν καλύτερες μέρες».

Αναστασία Δελτσίδη

Η σκηνοθεσία ήταν άψογη με αποτέλεσμα ο θεατής να γίνεται δέκτης των μηνυμάτων και να κατακλύζεται από συναισθήματα. Οι βίαιες σκηνές «καλύπτονταν» από ιδέες και συγκινήσεις. Μια έντονη σκηνή ήταν η συζήτηση ανάμεσα στον Ναπολέοντα και τον Χρήστο. Ο Ναπολέοντας είπε στον Χρήστο «είσαι τυχερός που δεν ξέρεις Γερμανικά», εννοώντας το μαρτύριο που ο ίδιος τραβούσε  και στο τέλος ο Χρήστος φώναξε στα γερμανικά «θάνατος στους Ναζί».

Υβόννη Θεοφανίδου

Μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση και με άγγιξε η σκηνή που ο Ναπολέων διαβάζει ένα ένα τα ονόματα αυτών που θα εκτελεστούν και οι αντιδράσεις των κρατουμένων. Όλοι μαζί το αποδέχονται αλλά επίσης χορεύουν και γλεντάνε περήφανα πριν τους πάρουν για εκτέλεση.

Κωνσταντίνος Δεληγιάννης

Φοβερή ήταν η στιγμή που ο Ναπολέων, ενώ έχει τη δυνατότητα να σωθεί, επιλέγει να πεθάνει μαζί με τους συντρόφους του. Επίσης συγκινητική η φράση που ακούστηκε από έναν κρατούμενο, τη στιγμή της εκτέλεσης: «από το γιο μου θα την πάθετε, κουφάλες», εννοώντας πως θα έρθει η στιγμή της εκδίκησης από την επόμενη γενιά.