«Θεσσαλονίκη στο διάβα του χρόνου»

Την Τρίτη 2 Απριλίου 2013, στις 12:00 π.μ. και στην αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου, η σχολική μας εφημερίδα «Κατά?Τείχη» παρουσίασε τη «Θεσσαλονίκη στο διάβα του χρόνου, συζήτηση μ’ έναν συγγραφέα» σε μια εκδήλωση αφιερωμένη στην πόλη που ζούμε.Παρακολουθήσαμε ένα μικρό αφιέρωμα στη Θεσσαλονίκη,  σε μια απόπειρα να την γνωρίσουμε και να την ?αναγνωρίσουμε στο πέρασμα του χρόνου. Πόλη που αποτέλεσε επιτελείο στο μακεδονικό αγώνα, που φιλοξένησε την προσωρινή κυβέρνηση της Εθνικής Αμύνης, με το Βενιζέλο, που δημιουργήθηκε σ? αυτήν το κίνημα των Νεότουρκων, που ιδρύθηκε η Φεντερασιόν, που δολοφονήθηκε ο Γρηγόρης Λαμπράκης, που ?Προσκεκλημένος μας στην προσπάθεια «αναγνώρισης» ήταν ο Βασίλης Τσιράκης, συγγραφέας του ιστορικού μυθιστορήματος «Σελανίκ»

  • Ξεκινήσαμε  λοιπόν με ένα χρονολόγιο, που καταγράφει σημαντικές στιγμές στην ιστορία της Θεσσαλονίκης
  • Συνεχίσαμε  τη γνωριμία με τα μνημεία της πόλης, μέσα από την πλούσια εμπειρία της περιβαλλοντικής ομάδας του σχολείου μας, που ασχολείται μ? αυτά για 4η συνεχή χρονιά
  • Συνεχίζοντας την περιήγηση ρίξαμε μια ματιά στην παλιά Θεσσαλονίκη μέσα από φωτογραφικό υλικό
  • Μια άλλη επαφή με τη Θεσσαλονίκη αποκτήσαμε, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από το  «Σελανίκ»  και την ανάγνωση-δραματοποίηση αποσπασμάτων του βιβλίου από μαθητές του σχολείου
  • Ακολούθησε ο Βασίλης Τσιράκης, που μέσα από το ιστορικό του μυθιστόρημα, μας μετέφερε σε σημαντικά ιστορικά και όχι μόνο γεγονότα της περιόδου 1900-1916, με φόντο την κοσμοπολίτικη και πολυπολιτισμική  Θεσσαλονίκη μιας πολύχρωμης ανθρωπογεωγραφίας
  • Τέλος κλείσαμε την εκδήλωση με συζήτηση με το Βασίλη Τσιράκη,με τη μορφή συνέντευξης από τη δημοσιογραφική ομάδα της εφημερίδας μας «Κατά ?τείχη»

Στην συνέχεια ο λόγος δόθηκε στον κύριο Τσιράκη, ο οποίος έκανε μια παρουσίαση-περιγραφή της τότε Θεσσαλονίκης και μας έκανε κατανοητό πώς ήταν τότε η πόλη και το κέντρο της με αναφορά σε ονόματα που έδωσαν στις οδούς. Μέσα από τν ομιλία του αυτά που μου έμειναν είναι τα εξής: Οι Εβραίοι ασχολούνταν με το εμπόριο στο λιμάνι. Σήμερα, έχουμε πολλές εκκλησίες, διότι οι Οθωμανοί έκαναν τζαμιά και έτσι οι χριστιανοί έπρεπε να χτίζουν άλλες για να λατρέψουν την θρησκεία τους. Στην συνοικία των Εξοχών ήταν οι βίλες των πλουσίων και από εκεί έφτανε μέχρι το Τσινάρι η διαδρομή του τραμ . Η Βενιζέλου ήταν η μοναδική πλατεία τότε, εμπορικός δρόμος, που ήταν κοντά στο λιμάνι. Η πλατεία Ελευθερίας έχει το ίδιο όνομα και σήμερα (χουριέτ, δηλαδή, ελευθερία). Τα σπίτια είχαν χαρακτηριστική αρχιτεκτονική.

 

Η εκδήλωση πιστεύω ότι όχι μόνο μας έκανε να γνωρίσουμε τον συγγραφέα του βιβλίου αλλά και να αναγνωρίσουμε καλύτερα την πόλη στην οποία ζούμε, μεγαλώνουμε και αγαπάμε. Να μάθουμε με άλλο τρόπο, πόσα σημαντικά γεγονότα διαδραματίστηκαν σε αυτήν που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ιστορία της Ελλάδας.

 

Συνέντευξη-συζήτηση με το Β. Τσιράκη (απόσπασμα)

1.    Πώς ξεκινήσατε να γράφετε; Ποιες είναι οι πηγές σας;

Η Θεσσαλονίκη είναι μια πολυπολιτισμική και πολυεθνική πόλη, έχει κρυφό πλούτο, διαδραματίστηκαν σημαντικά γεγονότα σε αυτήν. Οι πηγές μου ήταν δευτερογενείς, μέσα από ιστορικά βιβλία.

2.    Ποιος είναι ο αγαπημένος ήρωας από το βιβλίο σας; Ταυτίζεστε ο ίδιος με κάποιον; Αν ναι, με ποιον;

Ο συγγραφέας δεν πρέπει ταυτίζεται με τους ήρωές του, είναι ελάττωμα ειδικά σε ιστορικά μυθιστορήματα, αλλιώς δεν θα είναι αντικειμενικός. Πρέπει να δίνεται η πραγματικότητα των ηρώων. Πρέπει να αποστασιοποιείται όσο μπορεί.

3.    Μέσα από το Φαμπιάν μπορούμε να συμπεράνουμε πως ο πόλεμος γίνεται για το χρήμα και την εξουσία, διαχρονικό μου φαίνεται. Σήμερα βιώνουμε, πιστεύετε, ένα άλλο είδος πολέμου, οικονομικού ίσως;

Σήμερα βιώνουμε έναν οικονομικό πόλεμο. Φαίνεται από τις επιπτώσεις που έχει στη χώρα μας: μείωση του βιοτικού επιπέδου, αύξηση της ανεργίας, μεγαλύτερη μάλιστα από περιόδους πραγματικού πολέμου, όπως για παράδειγμα του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία. Υπήρξαν μεγάλες περίοδοι σταθερότητας για την ανθρωπότητα. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί στ? αλήθεια τις αλλαγές που συνέβησαν; Αντιστεκόμαστε λοιπόν στην πραγματικότητα, όταν αυτή έχει συνολικές και συλλογικές συνέπειες.

4.    Το μυθιστόρημά σας δεν είναι ιστορία, βέβαια,  αλλά λογοτεχνία. Ποιος νομίζετε ότι είναι ο ρόλος του ιστορικού και ποιος του συγγραφέα;

Η γραφή αυτή καθαυτή του βιβλίου κράτησε ενάμισι χρόνο αλλά η ιστορική μελέτη μου κόστισε πέντε περίπου χρόνια. Το βιβλίο μου δεν είναι ιστορία, προσπάθησα όμως να μείνω πιστός στα ιστορικά γεγονότα. Η θέλησή μου ήταν να δώσω βάρος στις κοινωνικές εξελίξεις. Μεγαλύτερη σημασία έχει όχι η ψυχολογία των ηρώων αλλά πώς η εξέλιξή τους επηρεάζεται από τις συνθήκες. Σε περιόδους κρίσης όμως η πορεία του ανθρώπου καθορίζεται κυρίως από τις κοινωνικές εξελίξεις κι αντιθέσεις κι  όχι τόσο από τις εσωτερικές.

5.    Μέσα από το βιβλίο σας γνωρίζουμε μια πόλη πολυπολιτισμική. Θα μπορούσε, αναρωτιέμαι, να παραμείνει έτσι; Θα μπορούσε να εξελιχθεί διαφορετικά από ότι εξελίχθηκε;

Ήδη είπαμε πως η Θεσσαλονίκη ήταν μια πολυπολιτισμική πόλη. Μπορούσαν να συμβιώσουν άνθρωποι διαφορετικών εθνοτήτων και θρησκειών αρμονικά στην ίδια πόλη. Και σήμερα όμως έχουμε τους μετανάστες. Η ιστορία δείχνει πως μπορούμε να συμβιώσουμε. Θα μπορούσε η Θεσσαλονίκη να παραμείνει έτσι; Αντικειμενικά δεν θα μπορούσε, έτσι δείχνουν τα ιστορικά γεγονότα. Η εβραϊκή κοινότητα για παράδειγμα, εξολοθρεύτηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η μουσουλμανική κοινότητα έφυγε με την ανταλλαγή των πληθυσμών το ?22. Θα έπρεπε όμως να μείνουν τα αποτυπώματα της πολυεθνικής Θεσσαλονίκης, που δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχουν.

6.    Μέσα στο βιβλίο σας γίνεται αναφορά στη Φεντερασιόν. Δεν ξέρουμε βέβαια πολλά πράγματα γι αυτήν. Γιατί  πιστεύετε ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη;

Η Φεντερασιόν ήταν η πρώτη εργατική οργάνωση στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια ανοιχτή πόλη, σε ζύμωση με ό,τι γινόταν στην Ευρώπη λόγω της πολυεθνικότητας και της πολυπολιτισμικότητάς της.  Ήταν ζωντανή και προοδευτική. Ως εμπορικό κέντρο ήταν συνδεδεμένη με πολλές πόλεις λόγω του ρόλου και της θέσης της. Ήταν μια πόλη λοιπόν, ανοιχτή σε όλες τις ζυμώσεις, πολιτικές και πολιτιστικές.

7.    Η εικόνα που έχουμε για τη Θεσσαλονίκη, ανάμεσα στα άλλα, είναι πως ήταν μια εργατούπολη. Απεργία των καπνεργατών, το Μάιο του 1936, «Θεσσαλονίκη μου μεγάλη φτωχομάνα» που λέει και το τραγούδι., Έτσι ήταν; Έτσι είναι και σήμερα, τι πιστεύετε;

Ναι, ήταν εργατούπολη. Η θέση της ως εμπορικό και μεταπρατικό κέντρο τη διαμόρφωσε σε εργατούπολη. Απεργία των καπνεργατών το Μάη του ?36! Σήμερα δεν είναι όπως τότε. Δε διαφέρει από τις άλλες πόλεις. Έχει ένα «μαράζωμα» αλλά διατήρησε την παράδοσή της, τους τραγουδοποιούς της, θεατρικές ομάδες κτλ, που δεν υπήρχαν στην Αθήνα.

8.    Έχετε διαβάσει, ξεφυλλίσει ,καθόλου την εφημερίδα μας; Τι θα πρέπει να έχει στο νου του ένας νέος δημοσιογράφος όπως εμείς, για να πετύχει τους στόχους του;

Φυσικά, και την βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Η θεματολογία της είναι επίκαιρη, ασχολείται με όλα όσα έχουν να κάνουν με τη ζωή μας σήμερα. Πολλά συγχαρητήρια! Νομίζω πως ένας καλός δημοσιογράφος δεν πρέπει να αναδεικνύει τα εύκολα. Η φήμη σου πρέπει να είναι μικρότερη από την αξία σου!

Την εκδήλωση επιμελήθηκαν οι καθηγήτριες Ευδοξία Θεοδωρίδου, Ελευθερία Μπέντση και βιντεοσκόπησε ο Πάρης Κουτσαμπάρης

Κείμενο:

Ράνια Μανδαλάκη

Ευδοξία Θεοδωρίδου

 

Leave a Comment